Geplaatst: 3 december 2023
Dit verhaal Au-t-is-me is geschreven door Harmanna Berger. Het vertelt over haar eigen ervaringen met autisme en waar je tegenaan kunt lopen in je leven.
“Au-‘t-is-me
Meisjes en autisme. Die vallen vaak buiten het zicht, simpelweg omdat de onderzoeksmethoden nou eenmaal op jongens gemaakt zijn. En ondanks het feminisme, gendergelijkheid, genderneutraliteit en unisex wc’s, verschillen mannen en vrouwen nu eenmaal van elkaar. Niet alleen op lichamelijk maar ook mentaal. En dan vooral hoe lichamelijk en geestelijk op elkaar inwerken.
Zonder hier nu een uitvoerige uiteenzetting van allerlei pseudo-wetenschappelijke theorieën neer te zetten die over een paar jaar toch achterhaald zijn, schrijf ik gewoon op wat mij is opgevallen als vrouw in het spectrum.
Appeltje-eitje, zou je zeggen? Maar nee: ik heb heel wat afgetobd, omdat ik het grootste deel van mijn leven niet wist wat ik had.
Labels plakken is toch niet meer van deze tijd? Dat vind ik veel te kort door de bocht. Denk maar eens aan dit voorbeeld:
Stel je eens voor dat je bijvoorbeeld niet kunt lopen maar niemand vertelt je waarom. Je hele leven probeer je het maar het lopen mislukt steeds. Iedereen kan het. Behalve jij. Je denkt dat je niet hard genoeg hebt geprobeerd. Resultaat: je voelt je een mislukking. En dat gevoel neem je mee in je leef- en loopbaan.
Zo is dat ook met onopgemerkt autisme. Onwetend over jezelf, waarom je de normaalste dingen zo moeilijk lijkt te vinden niet begrijpen kunt. Dan doet het hebben van autisme soms pijn. Niet alleen voor jezelf maar ook voor anderen.
Soms pies ik wel eens naast de pot. Niet letterlijk hoor. In de sociale omgang kan ik in rumoer het geluid niet goed filteren. En daardoor mis ik de essentie in informele gesprekken. Soms vang ik een woord op waardoor ik denk dat ik kan aanhaken. Daarom stond ik als kind als ‘spuit elf’ te boek in gezelschap. Blijkbaar was mijn ingebrachte thema zojuist aan bod geweest. Ik had ergens de bel horen luiden. Dit maakt het balanceren tussen sociaal verlangen en interactie voor mij een ware sport.
Of toen ik op zwemmen zat bijvoorbeeld. Het lukt me aanvankelijk heel goed om tegen mijn rechterbeen te zeggen dat hij tegelijk met mijn linkerarm naar voren moet, maar na een paar slagen gaan zowel armen als benen gaan links en rechts synchroon. Als een IJslands paard. Dat wist ik eerst ook niet, maar mijn kennis over paarden is dankzij deze herhaaldelijke opmerking tijdens mijn zwemactiviteiten iets vergroot. Maar het heeft mijn motoriek en zelfvertrouwen niets goed gebracht. Met zwemmen ben ik uiteindelijk afgehaakt.
Wanneer ik terug kijk op mijn kindertijd, dan heb ik andere mensen altijd veel geobserveerd. Ik kopieerde de gedragingen van de mensen die me aanspraken. En bestudeerde dan nauwkeurig of mijn nieuw geleerde gedrag bij anderen in de smaak viel. Tegelijkertijd had ik mijn eigen interesses en sloot ik niet altijd bij de ander aan. Als ik iemand niet aardig vond, dan zei ik dat gewoon. Dat was beter dan er onverhoopt mee opgezadeld te moeten zitten. Ik kies dan voor mijn eigen waarden, maar de normen om mij heen passen daar niet altijd bij. Hoe het heurt, is niet hoe het bij mij gebeurt. Ik accepteer dat inmiddels wel. Nu mijn omgeving nog…
Zo heb ik veel moeite met liegen. Wat ik onder een leugen versta, is dat voor de ander totaal niet. Ik vraag me af waarom men een begrip als liegen in het sociale protocol opneemt, er consequenties voor kleuters aan verbindt om het dan later als volwassene in een breder perspectief te zetten? Een ruim begrip? Voor mij is een leugen een leugen. Zwart wit denken noemt men dat. Ik vind dat raar.
Geef mij maar eerlijkheid. Als iemand vraagt wat ik ervan vind, vertel ik dit graag. Wel heb ik gemerkt dat daar dus het pijnpunt bij de ander kan liggen. Want ontvangen kan best confronterend zijn. Iets wat sommige mensen liever uit de weg gaan. Dus wordt er veel over eerlijkheid en transparantie gekeuveld. Maar wanneer ik me daar dan aan houd dan heb ik het te letterlijk genomen.
Zoals men in de rechtsgang vaak zegt: ieder heeft zijn eigen waarheid. Volgens mij berust deze uitspraak louter op subjectiviteit. Want de waarheid berust op feiten. Natuurlijk herinner ik me misschien enkele persoonlijke details van de feiten. Maar ik zou zeggen dat de globale feiten vaststaan. Er is een huis gebouwd of niet. Er is een kind geboren of niet. Je ben geslaagd of niet. Rome is een stad en Tinte is dat niet.
En is dat iets wat perse met zwart-wit denken te maken heeft? Of word ik vaak in mijn denken getackeld met afleidende opmerkingen zodat ik geconfronteerd wordt met mijn eigen onzekerheid? Zelf kan ik een confrontatie goed waarderen. Ik zie transparantie als een noodzakelijk goed om te mogen leren. Maar ik voel me hier regelmatig erg alleen in.
Wanneer een ander zich ongemakkelijk voelt, merk ik dat een veelgebruikte tactiek is om de ander in zijn onzekerheid te raken. Sommige mensen kunnen dat heel goed. Ik niet. Ik blijf meestal bij het onderwerp. Als mij iets gevraagd wordt, dan geef ik een eerlijk antwoord. Ook al had ik dat soms misschien niet moeten doen. Dat ik niet altijd hoef te antwoorden maar ook direct een vraag terug mag stellen, vind ik hopeloos verwarrend. In zo’n gesprek krijg ik meestal te maken met een flinke belichting van mijn minder sterke kanten. Uiteraard raak ik daardoor verward en dat maakt me onzeker.
Dit is overigens niet de stijl die ik zelf graag hanteer. Ik houd ervan om een ander vooral op te merken in zijn of haar kwaliteiten. Ik wil de drijfveren van een persoon zien die voorbij de frustratie gaat. Ik denk dat wanneer ik iemand in zijn kracht zet, er veel meer toegang ontstaat tot de diepere laag waarbij iets als ontwikkeling om de hoek komt kijken. Toch gaan de meeste gesprekken niet zo. En dat overprikkelt me in het contact met andere mensen.
Ik weet inmiddels dat bij overprikkeling al mijn zintuigen meedoen. Alsof ieder zintuig een voor een uit wordt geschakeld. Nadat indrukken steeds feller lijken te worden, dooft daarna mijn waarneming. Alsof het filter verstopt zit. Het voelt als watten in mijn oren met een beslagen bril. Zonder verder aan te voelen hoe moe ik ben, lijkt rust het beste medicijn te zijn. Ik ben tegenwoordig blij dat ik mag accepteren wie ik ben en hoe ik vanbinnen werk. Dit heeft me zoveel gegeven. Ik omarm mijn gevoeligheid en neem meer rust dan de norm mag voorschrijven.
Autisme doet soms pijn. Maar het is een krachtig maar kwetsbaar deel van mij.
En ik mag het volledig omarmen:
Au-‘t-is-me”
Harmanna Berger
Wil jij leren hoe je goed om kunt gaan met jouw autismekenmerken? Zodat je rust en balans ervaart in je werk en je leven? Vraag dan hier een gratis ont-stress sessie aan.
Geplaatst: 14 september 2023
De afgelopen weken heb ik je verteld over waarom een coachtraject goed voor je kan werken en over stress-signalen. Vandaag vertel ik je over autisme en stress-oorzaken. Inzicht in je stress-oorzaken geeft heel veel informatie, vooral over hoe je de voor jou juiste dingen kunt doen.
Voor iedereen zijn de stress-oorzaken anders, of je nu autist bent of niet. Het is belangrijk te weten wat de dingen zijn waar jij veel stress van krijgt of die jou veel energie kosten. Wanneer je weet wat die dingen zijn, kun je de voor jou juiste acties nemen.
Maar hoe kun je precies weten waar je last van hebt? Vaak merken mensen met (een vermoeden van) autisme wel dat ze vaak moe zijn en weinig energie hebben, maar hebben ze niet altijd goed door waar dat vandaan komt.
Stress-oorzaken kunnen uit verschillende oorzaken hebben. Denk dan bijvoorbeeld aan het verwerken van prikkels. Of de dingen waar je op je werk tegenaan loopt. Het kan ook gaan over het maken van planningen of veranderingen in je planning. En communicatie kan ook heel veel stress opleveren, vooral natuurlijk onduidelijke communicatie of gebrek aan communicatie.
Bij prikkels als stress-oorzaak kun je denken aan geluiden zoals een brommende koelkast, licht van flikkerende lampen, geuren van eten en parfums. Maar ook je eigen kleding en hoe je in een stoel zit kunnen allerlei prikkels veroorzaken en daarmee stress. Collega’s die steeds langs je bureau af lopen, dat is ook een voorbeeld van een prikkel die stress kan veroorzaken.
Stress op het werk komt vaak door een hoge werkdruk, veranderende werkzaamheden of werkomgeving en communicatie. Ook allerlei ongeschreven regels en verwachtingen kunnen op je werk voor behoorlijk wat stress zorgen. Als je dan fijne collega’s hebt die je begrijpen, komt het vaak wel goed. Maar als je je alleen en onbegrepen voelt, kan het werk erg veel stress geven.
Ook het maken van een planning kan veel stress veroorzaken. En natuurlijk geeft het veel stress wanneer jij een mooie planning hebt gemaakt en een ander hier dwars doorheen ‘fietst’ omdat diegene iets anders in gedachten heeft. Te weinig alleen-tijd en te weinig schakeltijd tussen verschillende taken kan ook erg veel stress veroorzaken. Je verliest hierdoor je overzicht en weet niet meer wat je ook al weer wilde of moest doen.
Communicatie is op de werkvloer vaak stress- en probleem-veroorzaker nummer 1. En dat geldt zowel voor werksituaties met mensen met (kenmerken van) autisme als voor neuro-typische mensen. Er komt bij communicatie zo veel kijken, dat het heel makkelijk mis kan gaan. Denk dan aan houding, dubbele agenda, ‘ja’ zeggen en eigenlijk ‘nee’ bedoelen, onuitgesproken verwachtingen, etc. etc.
Nu je dit artikel gelezen hebt, kijk dan eens naar jouw stress-oorzaken. Heb je daar voldoende inzicht in? Weet je waarom je aan het einde van de dag of week zo moe bent? Wat kun je er aan veranderen? Laat het me weten in een reactie.
Vind jij het moeilijk om je stress op tijd te herkennen? En helemaal om dat te weten wat je op zo’n moment moet doen? En lukt het niet zo goed om zelf inzicht te krijgen in jouw stress en waar het door komt?
Vraag dan nu jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Zoom.
Vraag jouw sessie hier aan.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Wil jij ook leren om je je tijd en energie zo te verdelen, zodat jij de voor jou juiste dingen kunt doen? Zodat je niet meer steeds doet wat anderen van je willen of verwachten? Maar zodat je de dingen kunt doen die jij belangrijk vindt? Zodat je ook van die vermoeidheid af komt?
Vraag dan nu jouw sessie hier aan.
Geplaatst: 10 augustus 2023
Werkstress is een veelvoorkomende uitdaging in het beroepsleven van tegenwoordig. Voor mensen met (een vermoeden van) autisme kan deze stress echter nog intenser zijn. Zij krijgen vaak te maken met extra prikkels en uitdagingen op de werkvloer. In dit artikel ga ik dieper in op de specifieke aspecten van werkstress bij autisme en deel ik waardevolle strategieën om rust en balans te vinden in een veeleisende werkomgeving.
Werkenden met (kenmerken van) autisme ervaren vaak stress als gevolg van verschillende factoren, waaronder:
Gelukkig zijn er goede manieren waarmee mensen met (kenmerken van) autisme effectief met stress om kunnen gaan, waardoor zij rust en balans krijgen in hun werk. Je leest ze hieronder:
Voor mensen met (een vermoeden van) autisme is zelfzorg en welzijn essentieel om werkstress onder controle te houden. Hieronder vind je verschillende manieren waarop je zelfzorg en welzijn voor jezelf kunt verhogen:
Werkstress bij mensen met (kenmerken van) autisme kan een uitdaging zijn die serieus moet worden genomen. Door te begrijpen welke specifieke factoren stress kunnen veroorzaken en welke effectieve strategieën er toegepast kunnen worden, kunnen werkenden met autisme rust en balans in hun werk vinden.
Zelfzorg, welzijn en het creëren van een autisme-vriendelijke werkomgeving zijn sleutelfactoren bij het omgaan met werkstress en het bevorderen van een positieve werkervaring, en daarmee rust en balans op je werk.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een budget hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Ben jij wel klaar met het gebrek aan controle en overzicht op je werk? En die vaak aanwezige stress, vermoeidheid en gebrek aan energie? Kun jij hierin wel wat hulp gebruiken? Of kan ik je helpen bij het in gesprek gaan met je leidinggevende?
Vraag dan nu hier jouw sessie aan.
Loop jij er tegenaan dat je werk je wel heel veel energie kost? En raak je dan wel een overprikkeld? En wil je daar vanaf?
Maak dan een vrijblijvende afspraak voor een gratis ont-stress sessie. In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen.
Vraag jouw sessie hier aan.
Geplaatst: 20 juli 2023
Op mijn artikel van een paar weken geleden over ‘hoogfunctionerend’ autisme bij vrouwen heb ik heel veel reacties gekregen. Van mannen die zich ook herkennen in, zoals ze dat noemen, ‘hoogfunctionerend’ autisme. Waarbij zij ook aangeven dat ze toch ook wel de nodige problemen tegenkomen.
En daarnaast ontving ik veel reacties van vrouwen die zich in mijn artikel herkennen en die vertellen hoe autisme bij hen werkt. Soms kreeg ik ook vragen over autisme bij vrouwen en wat nu precies het verschil is met autisme bij mannen.
Laat me eerst aangeven dat autisme zich bij ieder individu anders uit. Het is dus zeker niet zo dat bepaalde kenmerken altijd alleen bij vrouwen voorkomen en andere kenmerken altijd alleen bij mannen. We komen er steeds meer achter dat heel veel kenmerken gewoon door elkaar heen lopen en zowel bij vrouwen als mannen voor komen.
Sommige kenmerken of manieren van omgaan met autisme komen wel vaker bij vrouwen dan bij mannen voor, en andersom.
Mensen met (een vermoeden van) autisme lopen vaak tegen dingen aan op het gebied van:
Bij vrouwen met (een vermoeden van) autisme zie je vaak de volgende kenmerken:
Zoals ik al eerder aangaf, deze kenmerken zijn echt niet specifiek voor vrouwen, mannen kunnen dit net zo goed ervaren. Bij vrouwen komen ze echter veelvuldig voor. De opsomming is niet compleet, er kunnen ook andere dingen spelen. De hoeveelheid last die je ervaart is ook nog afhankelijk van situatie, hoe je geslapen hebt, of je lekker in je vel zit, etc.
Tegen welke dingen loop jij aan met jouw (kenmerken van) autisme? Laat het me weten in een reactie.
Heb jij het gevoel dat je begrepen wordt op je werk? En krijg je de ondersteuning die je nodig hebt?
Vaak zie ik dat vrouwen en mannen met (een vermoeden van) autisme het gevoel hebben dat ze niet begrepen worden op het werk. En dat hun collega’s autisme niet begrijpen, laat staan rekening kunnen houden met hun collega met (kenmerken van) autisme.
Wat hierbij goed kan helpen is het gesprek aangaan met je leidinggevende en/of HR. En ik help je hier graag bij. Laten we starten met een gratis ont-stress sessie, zodat we elkaar kunnen leren kennen en we bespreken waar je tegenaan loopt. Vraag je ont-stress sessie hieronder aan.
In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Teams.
Vraag jouw sessie hier aan.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een budget hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Ben jij wel klaar met het gebrek aan controle en overzicht bij veranderingen op je werk? En die vaak aanwezige vermoeidheid en gebrek aan energie? Kun jij hierin wel wat hulp gebruiken? Of kan ik je helpen bij het in gesprek gaan met je leidinggevende?
Vraag dan nu jouw sessie hier aan.
Geplaatst: 13 juli 2023
Het is weer zover. De zomermaanden zijn begonnen en de vakantie is in zicht. Of misschien heb jij net vakantie gehad en ben je al weer toe aan de volgende. Vakantie en autisme kan best een dingetje zijn. Vandaar deze tips om toch een fijne vakantie te hebben.
In de zomermaanden hebben de meeste mensen een paar weken vakantie. Sommigen gaan op vakantie, naar het buitenland of juist in eigen land. En sommigen zijn vrij van hun werk, maar blijven lekker thuis, in hun vertrouwde omgeving.
Veel mensen kijken al maanden uit naar hun vakantie. Lekker even niets hoeven of juist tijd hebben voor de dingen waar je normaal nooit aan toe komt. Veel mensen moeten hard werken gedurende de week. Misschien kost werk je wel heel veel stress. En in de vakantieperiode wordt er vaak nog meer van je verwacht, omdat je collega’s ook met vakantie gaan en iemand in die tijd het werk moet doen.
Als je dan ook nog kinderen op de basisschool hebt, dan weet je als geen ander hoe hectisch deze laatste weken zijn. Ineens worden er allerlei extra ‘leuke’ dingen georganiseerd. En of jij al ouder nog even voor een geel shirt kunt zorgen (waar haal je die nou weer vandaan) en of je dan en dan nog even kunt rijden naar een leuk uitstapje. Ik was altijd blij als de vakantie begonnen was, zodat dat soort spontane acties weer voorbij waren.
Voor mensen met (kenmerken van) autisme kan die vakantieperiode extra lastig zijn, bijvoorbeeld door het moeten overnemen van werk van je collega’s. Hoe is dat voor jou, hoe ervaar jij de vakantieperiode?
Als je de vakantieperiode als lastig ervaart, komt dat vaak doordat je routine weg valt. Je staat ineens later op en je hoeft niet te gaan werken. Misschien eet je op andere tijden en doe je andere dingen in je vakantie. En ook al zijn het leuke dingen, die je zelf mee hebt uitgezocht, dan nog kan de vakantieperiode onwennig en lastig voor je zijn. Omdat alles anders gaat.
Wat kun je doen om de zomermaanden goed door te komen op je werk en tijdens je vakantie?
Op je werk
Tijdens je vakantie
Heb jij nog goede tips over hoe je met de vakantieperiode om gaat. Laat het me weten in een reactie of stuur een mail naar info@lekkerinjevelmetautisme.nl
Misschien blijf je wel thuis dit jaar en wil je met je (kenmerken van) autisme aan de slag? Wil je leren hoe je van je vermoeidheid en stress af kunt komen? Vraag dan nu jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Teams.
Vraag jouw sessie hier aan.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een budget hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Ben jij wel klaar met het gebrek aan controle en overzicht bij veranderingen op je werk? En die vaak aanwezige vermoeidheid en gebrek aan energie? Kun jij hierin wel wat hulp gebruiken? Of kan ik je helpen bij het in gesprek gaan met je leidinggevende?
Vraag jouw sessie hier aan.
Geplaatst: 6 juli 2023
Je hebt er vast al eens over gehoord, hoogfunctionerend autisme bij vrouwen.
Maar waar gaat het dan eigenlijk over? Betekent dat dat die vrouwen met autisme nooit tegen problemen aanlopen? Dat ze wel autisme op papier hebben, maar in de praktijk geen problemen ondervinden? Ik leg het je uit.
Hoogfunctionerend autisme komt zowel bij mannen als bij vrouwen voor. Bij veel mensen met hoogfunctionerend autisme wordt het niet altijd herkend als een vorm van autisme. Lang niet alle ‘bekende’ autismekenmerken zijn van toepassing of komt tot uiting.
Met alle gevolgen van dien, want zelfs hulpverleners zien het stuk autisme dan niet altijd. Hierdoor kan het lang onopgemerkt blijven. Therapieën en behandelingen die ondergaan worden hebben weinig effect en niets lijkt te werken, waardoor de problemen alleen maar groter worden en soms zelf trauma ontstaat.
Wat zijn dan de kenmerken van hoogfunctionerend autisme, vraag je je misschien af.
Je kunt denken aan:
Deze lijst is niet compleet, ga bij jezelf eens na wat je herkent en waar je verder eventueel tegenaan loopt.
Hoogfunctionerend autisme is lastig te herkennen. Omdat je altijd zo goed je best doet om het goed te doen. Daarbij ga je steeds over je eigen grenzen heen, die je waarschijnlijk niet meer goed voelt. En zo wordt het van kwaad tot erger.
Bij vrouwen is dit vaak nog erger dan bij mannen. Vrouwen zijn er vaak erg goed in om te doen wat er verwacht wordt, om nog maar een tandje bij te zetten, om te doen wat ‘hoort’.
Een burnout ligt dan op de loer. Met alle gevolgen van dien.
Wat ik vaak hoor van vrouwen (en ook mannen) met hoogfunctionerend autisme is dat ze een onrustig hoofd hebben, dat ze dingen vergeten die eigenlijk wel belangrijk zijn, dat steeds maar meer werken om het maar zo goed mogelijk te kunnen doen.
Vaak hebben ze wel een HBO of universitaire opleiding gedaan, maar komen ze door allerlei dingen op hun werk niet goed uit de verf. Omdat ze heel veel moeten telefoneren bijvoorbeeld, dat ze echt heel moeilijk vinden. Of kunnen ze hun verbeterideeën niet goed verwoorden in een druk overleg, waardoor ze niet de bijdrage kunnen leveren die ze zouden willen.
Als je dan een manager hebt die jou niet voldoende begrijpt en jou niet kan helpen, dan wordt het erg lastig op je werk. En ook in je privé-leven loop je tegen dingen aan wanneer je eigenlijk niet meer precies weet wat voor jou werkt. En je alles voor jouw gevoel tegelijk moet doen en regelen.
Heb jij het gevoel dat je begrepen wordt op je werk? En krijg je de ondersteuning die je nodig hebt?
Vaak zie ik dat mensen met (een vermoeden van) hoogfunctionerend autisme het gevoel hebben dat ze niet begrepen worden op het werk. En dat hun collega’s autisme niet begrijpen, laat staan rekening kunnen houden met hun collega met (kenmerken van) autisme.
Wat hierbij goed kan helpen is het gesprek aangaan met je leidinggevende en/of HR. En ik help je hier graag bij. Laten we starten met een gratis ont-stress sessie, zodat we elkaar kunnen leren kennen. Vraag je ont-stress sessie hieronder aan.
Vraag dan nu jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Teams.
Vraag jouw sessie hier aan.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een budget hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Ben jij wel klaar met het gebrek aan controle en overzicht bij veranderingen op je werk? En die vaak aanwezige vermoeidheid en gebrek aan energie? Kun jij hierin wel wat hulp gebruiken? Of kan ik je helpen bij het in gesprek gaan met je leidinggevende?
Vraag jouw sessie hier aan.
Geplaatst: 26 januari 2023
Zowel in mijn praktijk als autismecoach als in mijn privé-omgeving zie ik dat stress en vermoeidheid een enorme impact hebben op mensen met (kenmerken van) autisme.
De stress en vermoeidheid die mensen met ASS ervaren, wordt vaak als enorm overweldigend ervaren. Waardoor mogelijkheden om het anders te doen en er op een goede manier mee om te gaan naar de achtergrond verdwijnen. Het lukt dan gewoon niet meer om uit die vicieuze cirkel te komen. Met alle gevolgen van dien.
En wees eerlijk, vermoeidheid kan ook enorm verlammend werken, waardoor je eigenlijk misschien wel weet dat je iets op een ander manier moet gaan doen. Maar dat je er eenvoudig de energie niet voor hebt om op te staan, laat staan om nieuwe dingen uit te proberen en te leren.
Ik leg in het kort de 7 gebieden waarin het voor mensen met (kenmerken van) autisme vaak anders werkt uit. Deze 7 gebieden worden over het algemeen gebruikt in de onderzoekswereld. Niet iedereen met autisme herkent zichzelf in deze omschrijving van autisme. Ieder mensen is natuurlijk ook anders. En gelukkig ontdekken en leren we dagelijks nieuwe dingen over autisme.
Voor mijn gevoel staan deze 7 gebieden in grote lijnen voor de dingen die bij mensen met (kenmerken van) autisme anders werken dan bij de zogenoemde neuro-typische mensen (mensen zonder autisme).
Waarbij ik het veel te ver vind gaan dat mensen met autisme in deze gebieden alleen maar problemen hebben. Het werkt vaak op een andere manier, mensen met autisme hebben in deze gebieden vaak wat extra input en duidelijkheid nodig. Op andere gebieden zijn mensen met autisme vaak weer beter, sneller en makkelijker dan neuro-typische mensen.
Als ik trouwens mensen met autisme schrijf, bedoel ik ook de mensen met kenmerken van een autisme spectrum stoornis.
De 7 gebieden waarin het voor mensen met autisme vaak anders werkt zijn:
Doordat het brein van mensen met autisme op deze 7 gebieden anders werkt dan het brein van mensen zonder autisme, kan onduidelijkheid ontstaan. En door onduidelijkheid ontstaan stress en vermoeidheid.
De klacht die ik van de meeste mensen met (kenmerken van) autisme hoor, is dat ze zo enorm moe zijn. Ze zijn zo moe, dat ze de week of dag maar amper volhouden. En die vermoeidheid wordt vaak veroorzaakt en in stand gehouden door de stress die ze ervaren.
Vrijwel iedereen heeft in bepaalde fases van zijn of haar leven stress. Denk maar eens aan het hebben van opgroeiende kinderen, een drukke baan, spanningen in je relatie, ruzie in de familie, het starten op een nieuwe school of een nieuwe baan. Soms ontstaat stress ook door angsten of depressiviteit, een laag zelfbeeld. Deze stress is voor mensen met en zonder autisme aanwezig.
Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen optreedt als reactie op externe prikkels. Het is een verstoring van het evenwicht tussen draagkracht (wat je aan kunt) en draaglast (wat je te verduren krijgt).
Meestal geven omstandigheden je tijdelijk, een paar dagen of weken, stress. En daarna zakt het weer af.
Veel stress is niet gezond, je voelt je moe, het vermindert je weerstand, je kunt niet veel hebben van anderen en bent snel geïrriteerd. En als de stress dan maar door blijft gaan, word je nog vermoeider, je wordt gefrustreerd en alles wordt erger en erger.
Stress geeft onrust en je raakt uit balans. En het is super vermoeiend!
Het is voor iedereen anders wanneer je stress of vermoeidheid ervaart, of je nu wel of geen autisme hebt. Daarom is het heel goed om te kijken hoe het voor jou werkt, wat voor jou belangrijk is. Je kunt je hierin niet altijd goed vergelijken met een ander en dat hoeft ook niet.
Het effect van veel stress en vermoeidheid is dat je niet meer goed kunt nadenken. Iets wat je normaal heel makkelijk kunt doen of kunt besluiten, wordt ineens moeilijk om te doen of heel lastig om een besluit over te nemen. En alles wat lastig wordt om te doen kost energie, en daardoor wordt het allemaal nog lastiger en ervaar je nog meer stress. Als je niet uitkijkt kom je dus in een patroon terecht waar je niet meer makkelijk zelf uitkomt.
Sommige mensen wordt ook letterlijk ziek van het hebben van te veel stress en moe zijn. Hun lichaam geeft dan op. Ook kun je allerlei vage klachten krijgen van stress, zoals hoofdpijn, buikpijn, rugpijn, pijntjes die je al lang niet meer gehad hebt kunnen weer terug komen, etc. etc.
Stress heeft niet alleen invloed op jezelf, maar ook op de mensen om je heen. Je vindt het misschien lastig om ook nog contact met anderen te houden als je al veel druk ervaart. Of je reageert mopperig als iemand iets vraagt en die ander denkt ‘laat maar even zitten’.
Op die manier kan stress allerlei gebieden van je leven beïnvloeden en kan het makkelijk van een beetje stress naar heel veel stress en uiteindelijke tot stilstand komen, oftewel burnout, veranderen.
Maar liefst 81% van de mensen met autisme zegt dat stress en vermoeidheid een groot of zelfs heel groot negatief effect heeft op onder andere hun zelfvertrouwen en hun zelfbeeld.
En 74% geeft aan dat stress effect heeft op hun slaap.
63% van de ondervraagde mensen geeft aan dat wat ze op dit moment doen tegen stress geen of onvoldoende effect heeft.
In het onderzoek geven mensen die werken het volgende aan:
54% zegt dat ze gericht zijn op details, waardoor ze het overzicht verliezen
47% zegt dat ze moeilijk met werkdruk om kunnen gaan
45% zegt dat ze moeite hebben met de sociale omgang met collega’s
Bron : onderzoek Autismecoach
Als je zelf autisme hebt, heb je zeer waarschijnlijk meer last van stress dan mensen zonder autisme. Mensen met autisme zijn gevoelig voor stress, hun evenwicht is eerder verstoord en ze hebben lang de tijd nodig om weer te herstellen van de stress die ze gehad hebben.
Dit komt bijvoorbeeld door het anders binnen komen van prikkels in de hersenen, het moeite met begrijpen van andere mensen en situaties en het om gaan met veranderingen en onvoorspelbaarheden. Je bent hierdoor steeds in een verhoogde staat van alertheid en dat kost heel veel energie.
Als je de stress die je ervaart en voelt negeert en er niets mee doet, of niets mee kunt doen, wordt de stress alleen maar erger. Dan hoeft er nog maar iets kleins te gebeuren en boem, het ploft.
Veel mensen hebben het door de week erg druk, met werk of school. Ze nemen zich dan voor om in het weekend uit te rusten. Of ze zeggen ‘straks heb ik vakantie en dan rust ik wel uit, dan tank ik wel weer bij’. En wat merken ze dan wanneer het eindelijk weekend of vakantie is.
Dan merken ze dat ze zo moe en uitgeblust zijn, dat ze nergens zin in hebben. Dat ze lamlendig op de bank hangen en voor de dingen die ze wilden doen, iets leuks met het gezin of vrienden, eindelijk dat ene klusje af krijgen, daar hebben ze dan totaal geen energie voor. Waardoor ze zich nog slechter gaan voelen, want nu is er niets van de leuke of noodzakelijk dingen gedaan en hebben ze er ook nog een schuldgevoel bij gekregen.
Hoe merk je nu zelf dat de stress begint op te lopen en dat je actie dient te nemen?
Het is heel belangrijk om gedurende de werkweek je stress-level laag te houden en goed voor je eigen energie te zorgen. Zodat je zo weinig mogelijk last van die vermoeidheid hebt. Inzicht hebben in je eigen stress, hoe het voor jou werkt, helpt om er goed mee om te gaan en om het te kunnen voorkomen of zo klein mogelijk laten zijn.
De 5 stappen die voor rust en balans op je werk gaan zorgen zijn de volgende:
Per stap leg ik wat de stap inhoudt en waarom deze stap belangrijk is.
Als die enorme vermoeidheid die je steeds voelt, je telkens maar over komt, kom je niet makkelijk uit die vicieuze cirkel. Je blijft dan achter de feiten aanlopen en je vindt dan niet makkelijk een uitweg naar rust en balans.
Je neemt je elke keer voor om nu echt je rust te pakken. Maar doordat je te moe bent of doordat er toch steeds weer iets anders tussendoor komt, lukt dit niet goed. Waardoor je vermoeidheid en gevoel van te kort schieten steeds maar erger wordt.
Een goede eerste stap om dan te zetten is het bestuderen van je (werk)week. Zonder een duidelijk inzicht in je huidige situatie, kun je deze situatie namelijk niet verbeteren. Je hebt dan geen idee waar de knelpunten zich bevinden.
Door goed naar je (werk)week te kijken, krijg je inzicht in wat bijvoorbeeld de dagen zijn waarop je het heel druk hebt. En wat zijn de dagen waarop het lekker gaat.
Wat is het verschil tussen die dagen? Wat maakt dat het op de ene dag goed gaat en op een andere dag echt helemaal niet? En is die moeilijke dag elke week een moeilijke dag of hangt het ergens anders vanaf, bijvoorbeeld van hoe je slaapt of hoe je in je vel zit?
Kun je iets aan die dag aanpassen of kun je de taken in de week herverdelen, waardoor het beter past?
Het is belangrijk om naar je (werk)week te kijken, omdat je hierdoor inzicht krijgt. Inzicht in de situatie zoals deze nu is. En daarmee kun je ook zien wat er anders mag of kan. Wat bijvoorbeeld de moeilijkste dagen zijn en waarom deze dagen moeilijk zijn. En van daaruit kun je de juiste acties gaan nemen.
Een overvolle (werk)dag, zorgt er waarschijnlijk voor dat je de dag ervoor al stress hebt over de dag die gaat komen. En de dag na deze overvolle dag heb je de hele dag nodig om weer bij te komen.
Op die manier kost een overvolle (werk)dag je dus eigenlijk bijna drie dagen. Dan is het dus belangrijk om de dag voor en na een overvolle dag je agenda leeg te houden. Of te zorgen dat er wat taken van de overvolle dag naar een andere dag gaan, zodat de verdeling goed is.
Als je geen inzicht hebt in je (werk)week dan word je voor je gevoel geleefd. Dan loop je steeds maar achter de feiten aan en ga je steeds harder lopen. Hierdoor krijg je niet de tijd die je nodig hebt om weer tot rust te komen. Je gaat hiermee over je grenzen heen en je vermoeidheid wordt steeds erger. Je begrijpt dat je zo niet langer door kunt gaan.
Wat kun je dan wel doen? De volgende dingen kun je uitproberen om een start te maken richting een goed verdeelde (werk)week:
– Bepaal wat voor jou de drukste dag is in de week en kun je iets van die dag op een andere dag doen of door iemand anders laten doen?
– Zorg voor voldoende beweging en/of rust op een dag. Heb je een zittend beroep, sta dan regelmatig op en loop even een stukje. Maak een ommetje in je pauze. Ben je veel in beweging tijdens je werk, neem dan voldoende pauze door te gaan zitten.
– Horen alle taken die op jouw to-do lijst staan bij jou, of kunnen anderen een deel overnemen?
– Wat heb jij nodig om door die drukke dag heen te komen? Kun je bijvoorbeeld de dag van tevoren al iets koken voor die dag?
In stap 2 ga je aan de slag met hoe het bij jou werkt. Wat heb jij nodig? Wat kun jij doen op momenten van stress en wat zijn bij jou tekenen dat de stress aan het oplopen is?
Het is heel belangrijk om te weten hoe stress bij jou voelt. Op het moment dat je het namelijk aan voelt komen, kun je nog actie ondernemen. Terwijl als je wacht tot je enorm overprikkeld bent, dan kun je meestal niets meer behalve dichtklappen of juist ontploffen.
De periode voor het dichtklappen of ontploffen is het moment dat je actie kunt nemen, de voor jou juiste dingen kunt doen.
Maar hoe weet je nu hoe dat voor jou werkt, als je vaak ineens overvallen wordt door zo’n overprikkeling, waarbij je helemaal niets meer kunt of juist helemaal uit je dak gaat van boosheid? Die je echt niet aan voelt komen.
En dat anderen dan alleen maar extra vragen blijven stellen of verwijten naar je hoofd blijven gooien. Precies dat wat jij op zo’n moment niet kunt gebruiken.
Misschien voel je je daarna ook wel extra vervelend, omdat je merkt dat anderen je niet begrijpen en er niets mee kunnen.
Als je niets doet met het krijgen van inzicht in hoe het bij jou werkt, dan blijft stress en overprikkeling je overkomen en kun je het zelf niet op tijd stoppen. En dan blijf je dus in situaties komen, waarop je zelf geen invloed meer hebt. Omdat het al te ver is gegaan.
En die overprikkeling die steeds terug blijft komen, die zorgt er ook nog eens voor dat je vermoeidheid erg wordt en dat je op een bepaald moment helemaal niet meer weet waar je moet beginnen.
Terwijl je daar, als je er op de juiste manier mee aan de slag gaat, heel veel mee kunt doen. Door te leren hoe het bij jou werkt en door overprikkeling op tijd aan te voelen komen.
Wat kun je doen om die overprikkeling aan te voelen komen? Waar kun je op letten?
De volgende dingen geven je inzicht in jezelf en daarmee zie je je overprikkeling goed aankomen.
– Bepaal hoe jouw opkomende overprikkeling voelt. Waar krijg je last van? Wat gebeurt er met je op het moment dat je overprikkeld begint te raken? Hoe voelt het wanneer de stress aan het oplopen is?
– Door welke situaties wordt jouw overprikkeling en stress hoog? Hoe ziet zo’n situatie er uit? Wat gebeurt er?
– Van welke prikkels heb jij last? Heeft dat met horen, voelen, zien, ruiken, denken te maken.
– Wat heb je nodig na een moment van overprikkeling? En wat wil je juist niet? Kun je dit tegen de mensen in je omgeving vertellen, zodat ze hier rekening mee kunnen houden?
In deze stap is het heel belangrijk om goed duidelijk te krijgen wat jij nodig hebt in welke situatie. En ook wat je niet nodig hebt is heel belangrijk om te weten.
Op het moment dat je voor jezelf duidelijk hebt wat voor jou werkt, kun je hier zelf heel goed rekening mee houden. En als je dit dan ook nog aan de mensen in je omgeving kunt vertellen of laten zien, dan kunnen zij ook goed rekening met je houden.
Je kunt hiervoor een uitgebreid autismeprofiel maken, waarin precies staat wat je op welk moment nodig hebt. En wat je juist niet wilt. Op die manier kun je zelf met jouw autismeprofiel checken hoe de stress en overprikkeling er op een bepaald moment voor staat.
In een autismeprofiel maak je onderscheid in de fases groen (je zit lekker in je vel), oranje (de overprikkeling begint al op te lopen, je wordt al wat geïrriteerd) en rood (in deze fase probeer je in het begin nog alles ‘recht’ te houden, maar al snel verlies je de controle en knak je, oftewel je raakt totaal overprikkeld).
Vaak is het op het moment dat je stress hebt en overprikkeld begint te raken, heel lastig om op dat moment nog te weten wat je nu het beste kunt doen of laten. En door het in het autismeprofiel overzichtelijk te hebben, hoef je daar alleen maar op te kijken. Er staan suggesties op over wat je kunt doen.
Daarnaast kan dit profiel ook door anderen in je naaste omgeving gebruikt worden. Ook zij kunnen op momenten dat ze zien dat je veel stress hebt, op het autismeprofiel kijken wat je nu fijn vindt om te doen.
Als je geen autismeprofiel voor jezelf hebt, moet je elke keer zelf heel goed in de gaten houden of je stress oploopt. En dan ook nog op dat moment, waarop je al stress hebt, bepalen wat je kunt gaan doen om de stress naar beneden te krijgen.
Dat is vaak heel lastig en heel moeilijk om te doen. Vandaar dat het heel belangrijk is om van jezelf te weten wat voor jou werkt op momenten van stress en overprikkeling.
Wat is er belangrijk in een autismeprofiel:
– Hoe zien de fases groen, oranje, rood er uit?
– Wat gebeurt er na fase rood, dus wanneer je zojuist enorm overprikkeld was, wat is er in de fase daarna nodig?
– Hoe kun je deze fases aan anderen in je directe omgeving duidelijk maken?
Grenzen stellen, het is voor iedereen nodig en het is ook voor veel mensen heel moeilijk om te doen. Om lekker in je vel te zitten is het heel belangrijk om te weten wat bij je past, wat je nodig hebt en ook wat je niet nodig hebt.
En hier dan ook op een goede manier met anderen over kunnen praten. Op het moment dat jij je eigen grenzen kent en herkent, kun je ze met anderen bespreken en er op die manier voor zorgen dat anderen niet steeds over jouw grenzen heen gaan.
Maar ook voor onszelf is het heel belangrijk om onze grenzen te kennen. Zodat we goed voor onze energie kunnen zorgen en hiermee vermoeidheid, stress en andere klachten voorkomen kunnen worden.
Wat zijn voorbeelden van manieren waarop er over je grenzen heen gegaan wordt en wat stress op kan leveren:
– Als je onder druk gezet wordt om een antwoord te geven
– Als je geen tijd krijgt om een keuze te maken
– Als je in een staat van overprikkeling toch iets moet gaan doen
– Als jou gevraagd wordt rekening te houden met anderen
– Als je last hebt van bijvoorbeeld geluiden, zoals radio’s, gepraat of machines
Wanneer je geleerd hebt om op de goede manier jouw grenzen aan te geven, kun je dus:
– het heft in eigen hand nemen, dus je leven leiden op de manier waarop jij dat wilt en niet hoe anderen het willen
– ruimte en tijd creëren voor datgene wat jij belangrijk vindt en nodig hebt om gelukkig te zijn
– toekomen aan je eigen behoeften en de gevoelens van frustratie verdwijnen
– gelijkwaardigheid creëren in de relatie met anderen en daarmee krijg je zelfrespect
– duidelijkheid aan de ander bieden. Een nee is dan ook een nee en daarmee is een ja ook een ja
Hoe geef je op een goede manier je grenzen aan:
– Bepaal op een moment dat je lekker in je vel zit welk deel van je leven niet loopt zoals je zou willen. Hoe kun je daarin zorgen dat je op dit stukje je grens aan kunt geven.
– Zorg dat het om te beginnen over een grens gaat op een klein, eenvoudig onderwerp.
– Oefen met het aangeven van grenzen met een familielid, vriend of vriendin die je goed kent. Zodat je even uit kunt testen hoe je je grens goed aan kunt geven en wat die ander dat bijvoorbeeld terug kan zeggen.
– Geef je grens aan op een rustige manier en wacht op de reactie. Kijk hoe je het beste kunt reageren op de reactie.
– Blijf oefenen, grenzen stellen is moeilijk om te doen voor bijna iedereen. Met oefenen zorg je dat het je steeds beter lukt.
Stap 5 gaat eigenlijk voor over hoe kun je nu blijven doen wat je geleerd hebt? Natuurlijk kun je van alles leren over dingen die goed voor je zijn. En zolang je daar actief mee aan de slag bent, lukt dat vaak ook allemaal wel.
En na verloop van tijd gaat het steeds beter om goed voor jezelf te zorgen, om te weten wat je nodig hebt en om bijvoorbeeld je grenzen aan te geven. En het gaat zo goed, dat je er eigenlijk niet meer over na hoeft te denken. Denk je.
Wat je vaak ziet is dat na een tijdje je net niet meer alles doet waarvan je weet dat goed voor je is. Ach, die ene keer dat schema maken voor de komende week kan ik best wel overslaan. Dan doe ik het gewoon volgende week weer. Het gaat nu toch goed?
En van die ene keer overslaan, maak je het schema de week er na ook niet. En dan doe je ook een ander belangrijk ding een keer niet goed. En voordat je het weet, zit je weer midden in de stress en is de rust en balans op je werk ver te zoeken.
Daarom is het heel belangrijk om regelmatig een soort van onderhoud te plegen aan alles wat je geleerd hebt. Pak bijvoorbeeld een vast moment in de week om de komende week te bekijken. Wat staat er allemaal op de planning, waar dien je rekening mee te houden, wat moet er gebeuren?
Op die manier kun je tijdig bijsturen en gaat de week soepel verlopen.
En als het allemaal lekker gaat, ben je er ook zo mee klaar. Terwijl als je het een paar keer overslaat en je moet het weer op gaan pakken, dan wordt het vaak lastig. Dan moet je voor je gevoel weer bijna opnieuw beginnen en dat is jammer als je al zo ver gekomen was.
– Heb je een autismeprofiel gemaakt, bekijk het regelmatig of het nog klopt. Past het allemaal nog bij hoe je nu zelf bent.
– Sta er regelmatig bij stil hoe je je voelt, hoe gaat het met je, wat is er anders dan anders.
– Check soms ook met anderen die je vertrouwt hoe zij jouw zien. Wat merken zij aan je, zien ze dat het goed met je gaat of maken ze zich zorgen over je.
Hierboven heb ik je veel verteld over hoe je goed voor jezelf kunt zorgen en wat jij kunt doen om stress en vermoeidheid te voorkomen.
Loop jij ook tegen problemen aan, in je werk en/of privé-leven? En vind je het lastig om alles wat ik hierboven verteld heb zelf te gaan doen?
Maak dan nu een afspraak voor een gratis vrijblijvende ont-stress sessie. Dan bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe je ik je daarbij kan helpen.
Jouw gratis ont-stress sessie houden we in mijn praktijk in Best of online. De sessie duurt ongeveer 30 minuten. Meld je nu hier aan.
