Geplaatst: 1 juni 2023
Zo’n 25% van de algemene bevolking heeft last van slaapproblemen. Dit percentage is natuurlijk al vrij hoog. Bij mensen met autisme ligt dit percentage echter nog veel hoger: tussen de 40% en 80%. Slaap en autisme kan een lastig onderwerp zijn.
Hoe slaap jij? Gaat dat goed of juist niet?
Ik leg eerst wat uit over autisme en daarna over slaap en autisme.
Autisme kan er op heel veel verschillende manier uitzien. Ruim 1% van de Nederlanders, ongeveer 200.000 mensen, heeft een autismediagnose. Daarnaast zijn er nog heel veel mensen, ongeveer 4% – 800.000, die zich herkennen in kenmerken van autisme.
Zij laten hier vaak geen onderzoek naar doen, omdat ze zich wel redden op dit moment of ze hebben het zelf niet door, dat ze kenmerken van autisme hebben. Of door de complexheid van autisme, is het bij hen niet duidelijk genoeg naar voren gekomen dat ze autisme hebben, en krijgen deze mensen geen diagnose.
Dit kan voorkomen door bijvoorbeeld het goed aan kunnen passen aan wat er verwacht wordt, waardoor er te veel aangepast wordt aan de onderzoeker en antwoorden gegeven worden waarvan men denkt dat deze verwacht worden. Dit zie je vooral vaak bij vrouwen gebeuren, waardoor vrouwen niet altijd (meteen) de juiste diagnose krijgen.
Het aantal mensen dat te maken heeft met autisme – zoals ouders, broers, zussen, partners, leraren en zorgverleners – is natuurlijk vele malen groter.
Volgens psychiater en hoogleraar autisme Wouter Staal is autisme de ‘verzamelnaam voor gedragskenmerken die duiden op een kwetsbaarheid op de volgende gebieden: sociale interactie, communicatie, flexibiliteit in denken en handelen en het filteren en integreren van informatie.’
Wetenschappers wereldwijd doen al jaren intensief onderzoek naar autisme. Desondanks is nog altijd onbekend wat autisme nou precies is. Ook bestaat er geen ‘biomarker’ – zoals een bloed- of DNA-test – waarmee autisme objectief kan worden vastgesteld. De diagnose wordt dan ook nog altijd gesteld op basis van gedragskenmerken.
Toch is er ook al veel wél bekend. Bijvoorbeeld over de problemen waar mensen met autisme tegenaan kunnen lopen, maar ook over hun sterke eigenschappen. Vooral op sociaal gebied ondervinden veel mensen met autisme regelmatig problemen. Hun ‘sociale intuïtie’ lijkt minder goed – of anders – te zijn ontwikkeld.
Ook verwerken mensen met autisme informatie op een andere manier in de hersenen dan mensen zonder autisme. Dit geldt nadrukkelijk óók voor informatie die binnenkomt via de zintuigen. Veel mensen met autisme hebben te maken met sensorische over- of ondergevoeligheid.
Autisme heeft invloed op alle levensterreinen, in alle levensfasen. De mate waarin is sterk individueel bepaald en hangt vaak ook af van iemands levensfase. Met name tijdens overgangsperioden hebben mensen met autisme een relatief grote kans om vast te lopen als zij niet tijdig de juiste begeleiding krijgen.
Voorbeelden zijn de overgang van basis- naar voortgezet onderwijs, van onderwijs naar stage/ werk of van thuis bij de ouder(s)/verzorger(s) wonen naar zelfstandig wonen. Maar ook levens-veranderende gebeurtenissen, zoals overlijden van een naaste, verbreken van een relatie of het krijgen van een ziekte.
Sterke punten die vaak in verband worden gebracht met autisme zijn onder andere: oog voor detail, analytisch denken, eerlijkheid, loyaliteit en technisch inzicht. Steeds vaker wordt dan ook de vraag gesteld of autisme per definitie altijd een ‘stoornis’ of ‘beperking’ is. Volgens de zogeheten neurodiversiteitsbeweging gaat het in essentie om een andere manier van zijn.
70% van de mensen met autisme kampt op enig moment in zijn leven met klachten als een stemmingsstoornis/depressie, een angst- en/of dwangstoornis, posttraumatische stress-stoornis (ptss), burn-out of een persoonlijkheidsstoornis. Bij de algemene bevolking is dit 40%.
Ook ADHD en epilepsie komen relatief vaak voor bij mensen met autisme.
Je kunt je voorstellen dat wanneer je de wereld op bepaalde vlakken heel erg intensief beleeft, zoals overprikkeling, gevoelig zijn voor stress en depressie, etc. dat dit problemen geeft bij het krijgen van voldoende slaap. Bij mensen met autisme zit ‘m dat vaak in in slaap vallen en ook in het doorslapen.
Slaapproblemen zorgen ervoor dat je overdag minder goed functioneert. Vaak voorkomende slaapproblemen zijn slapeloosheid, een verkorte nachtrust, ’s nachts wakker worden en een onregelmatig slaap-waakritme.
Slaapproblemen en slaaptekort leiden vaak tot vervelende klachten zoals: vermoeidheid, snel geïrriteerd zijn, depressies, agressie, een minder goed functionerend geheugen en verminderde productiviteit.
Daarnaast leidt slaaptekort bij mensen met autisme vaak tot verergering van autistisch gedrag, angstsymptomen, emotionele stress en gedragsproblemen. Effectieve behandeling van slaapproblemen zal dus doorwerken in het algehele functioneren van de persoon met autisme.
Uit diverse onderzoeken weten we dat het hormoon melatonine een grote rol speelt bij slaap. Het wekt slaperigheid op en handhaaft het dag- en nachtritme. De regulatie van melatonine in het lichaam blijkt genetisch bepaald.
Bij mensen met autisme werken bepaalde genen anders, waardoor er een melatoninetekort kan ontstaan. Hierdoor ontstaan vaak slaapproblemen. Uit onderzoek blijkt dat bijvoorbeeld bij kinderen met autisme én een slecht melatonine metabolisme (wat leidt tot een groter melatoninetekort), meer beperkingen lieten zien in hun spel en verbale communicatie dan kinderen met autisme en een relatief goed melatonine metabolisme.
Door toediening van extra melatonine blijkt niet alleen de slaap te verbeteren, maar verminderen tegelijkertijd ook autistische symptomen, depressieve- , en angstklachten en terugtrekgedrag.
Ook psychosociale problemen kunnen voor slaapproblemen zorgen. Vooral angstklachten, die vaak voorkomen bij mensen met autisme, leiden tot een hoger risico op slaapproblemen. Door hun autisme hebben personen met autisme meer moeite dan anderen om samenhang zien in stukjes detail-informatie, waardoor veel situaties chaotisch en beangstigend kunnen zijn. Angst en stress kunnen vervolgens weer zorgen voor slaapproblemen.
Bijvoorbeeld: veel mensen met autisme proberen hun angst te controleren door middel van rituelen en stereotype gedrag. Verstoorde rituelen rond bedtijd kunnen zorgen voor meer angst en stress, wat vervolgens weer zorgt voor inslaapproblemen, een slechte slaapkwaliteit en ’s nachts wakker worden.
En op die manier kom je in een negatieve vicieuze cirkel terecht.
Ook de ernst van het autisme lijkt gerelateerd aan slaapproblemen. Verschillende onderzoeken onder kinderen met autisme laten een relatie zien tussen de ernst van autistische symptomen en slaapproblemen. Kinderen met relatief ernstiger symptomen van autisme, bleken vaker een slaapstoornis te hebben dan kinderen die in mindere mate autisme hadden.
Dit verband kan op meerdere manieren uitgelegd worden. Aan de ene kant hebben kinderen met een ernstiger vorm van autisme meer problemen met communicatie en sociale interactie, wat kan leiden tot probleemgedrag tijdens bedtijd. Ook zijn deze kinderen vaak extra gevoelig voor prikkels uit de omgeving. Dit kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat ze angstig worden van tandenpoetsen vlak voordat ze naar bed gaan, waardoor ze minder makkelijk inslapen.
Aan de andere kant kunnen slaapproblemen en slaaptekort op hun beurt weer leiden tot voor een verergering van het autistische gedrag zorgen en dus de ernst van het autisme beïnvloeden.
Binnen het Nederlands Autisme Register (NAR) is onderzocht of slaapproblemen bij volwassenen met autisme, net als bij kinderen, gerelateerd zijn aan co-morbide angststoornissen en de ernst van het autisme.
De data-analyses zijn gedaan op de NAR-data uit 2013 en 2015. Uit de resultaten bleek dat vrouwen vaker slaapproblemen ontwikkelen dan mannen. Daarnaast lijkt het erop dat volwassenen met een co-morbide angststoornis een grotere kans hebben om slaapproblemen te ontwikkelen.
Slaapproblemen worden door deze groep vaker ervaren dan door volwassenen met autisme die geen co-morbide angststoornis hebben. Ook hebben volwassenen met een ernstigere mate van autisme een grotere kans om slaapproblemen te ontwikkelen dan volwassenen met een minder ernstige mate van autisme.
Tot slot lijken volwassenen met een lagere intelligentie ook vaker slaapproblemen te hebben dan volwassenen met een hogere intelligentie. Verder onderzoek met gevalideerde uitkomstmaten is nodig om mogelijke voorspellers voor slaapproblemen bij volwassenen met een ASS inzichtelijker te maken. De kennis van dergelijk onderzoek is essentieel voor de ontwikkeling van effectieve behandelingen voor volwassenen met autisme en slaapproblemen.
We kunnen dus wel concluderen dat veel mensen met (kenmerken van) autisme slaapproblemen ervaren, in verschillende mate natuurlijk. En dat door slaapproblemen hun autismekenmerken en de daarmee samenhangende problemen verergeren.
Een goede slaap is dus essentieel.
In mijn e-book ‘Lepeltheorie, van vermoeidheid naar energie’ schrijf ik ook een stuk over slaap. Download hier gratis het e-book en lees hier meer over.
Bron : Nederlands Autisme Register (NAR)
Geplaatst: 26 mei 2023
hoe vul jij jouw vrije tijd in?
In je week heb je waarschijnlijk regelmatig vrije tijd. Je hebt je werk of je studie. Daarnaast heb je je huishouden, eventueel een gezin. Je hebt familie en/of vrienden waar je tijd mee doorbrengt. En je hebt je sport en hobby.
Voor mensen met (kenmerken van) autisme is vrije tijd soms lastig in te vullen. Op de momenten dat je vrije tijd hebt, is het lastig om te bedenken wat je zou willen doen.
Waardoor je het risico loopt maar wat rond te hangen en je aan het einde van de dag of weekend echt zo’n gevoel hebt van een verloren dag of zelfs dagen. Weer niets gedaan, terwijl je nog van alles had willen/kunnen doen.
De zomer komt er weer aan en in de zomerperiode krijg je vaak nog meer vrije tijd. Je hebt waarschijnlijk een paar weken vakantie opgenomen op je werk. Je hebt een aantal weken vrij van je studie. En ook clubs, zoals je sport en je hobby, hebben vaak een zomerstop. Waardoor je nog meer vrije tijd over hebt.
Hoe kun je de vrije tijd die je hebt op een goede manier invullen? Een manier die goed bij jou past en waar jij je prettig bij voelt.
Wat daar als eerste belangrijk voor is, is dat je het jezelf makkelijk maakt. Dit doe je door een lijstje voor jezelf te maken. Pak een blaadje en noteer alles. Op je lijstje schrijf je de dingen die jij leuk vindt om te doen, waar je energie van krijgt of waar je blij van wordt.
Denk hierbij aan wandelen, fietsen, lezen, haken, TV kijken, vissen, sporten, spelletje doen, foto’s maken, picknicken, museum bezoeken, cursus volgen, mediteren, bij iemand op bezoek gaan, uiteten, etc.
Zodra je lijstje van dingen die je kunt doen in je vrije tijd klaar is, bekijk je de lijst nog een keer.
Je maakt onderscheid in de dingen die je opgeschreven hebt die je alleen kunt doen en de dingen die je samen met anderen doet. Je kunt ook nog onderscheid maken tussen de dingen die veel tijd kosten, bijvoorbeeld 30 minuten of meer, en de dingen die weinig tijd kosten, bijvoorbeeld minder dan 30 minuten.
Nadat je dit op je kladblaadje bij de activiteiten hebt opgeschreven, kun je het nu overschrijven op een net blad, in een speciaal boekje, in een documenten op je computer of in je telefoon. Ik schrijf dit soort dingen in mijn bullet journal.
Je kunt je lijstje blijven aanvullen natuurlijk, je ontdekt misschien binnenkort wel een nieuwe hobby of je komt tot de ontdekking dat je nog iets vergeten bent. Vul het lijstje dan gewoon aan.
Door dit lijstje te maken, hoef je in het geval van vrije tijd alleen nog maar te kiezen waar je nu zin in hebt om te gaan doen. Je hoeft dan niet van alles te bedenken, want dat is nu juist vaak lastig van vrije tijd.
Met je lijstje heb je altijd ideeën bij de hand. En hoef je alleen nog maar te kiezen. Hoe makkelijk kan het zijn!
Wil je me laten weten wat jij doet in je vrije tijd, waar word jij blij van?
Door een activiteit te gaan doen, blijft vrije tijd vrije tijd. Als je niets doet, krijg je vaak het gevoel van wachttijd, wachten tot je weer gaat werken of wachten tot dat ene familielid op bezoek komt. En wachttijd is vaak super lastig.
Dus doe jezelf een lol, maar een lijstje van leuke dingen en voorkom wachttijd!
Loop jij tegen dingen aan op je werk waar je last van hebt? De planning en organisatie van je werk of de omgang met je collega’s en leidinggevende? En kun je daar wel wat hulp bij gebruiken?
Vraag dan nu jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Teams.
Vraag jouw sessie hier aan.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Ben jij wel klaar met het gebrek aan controle en overzicht bij veranderingen op je werk? En die vaak aanwezige vermoeidheid en gebrek aan energie? Kun jij hierin wel wat hulp gebruiken? Of kan ik je helpen bij het in gesprek gaan met je leidinggevende?
Vraag jouw gratis ont-stress sessie hier aan.
Geplaatst: 18 mei 2023
Opruimen en autisme is soms een hele goede combinatie en soms ook echt helemaal niet. Sommige mensen met (een vermoeden van) autisme zijn een ster in opruimen. Ze zorgen dat alles een eigen plek heeft en leggen zodra ze iets niet meer nodig hebben het item ook weer terug op de eigen plek. Op die manier bewaren ze de rust voor zichzelf.
Voor andere mensen met (een vermoeden van) autisme, is opruimen juist enorm lastig om te doen. Met hun hoofd overvol met allerlei zaken (belangrijk en onbelangrijk) laten ze de dingen die ze niet meer nodig hebben liggen waar het toevallig neervalt.
En ik ben gezegend met drie huisgenoten (mijn twee kinderen en mijn man) van de laatste categorie. Opruimen is niet hun ding zeg maar gerust. Naast dat ze niet goed in opruimen zijn, zijn ze ook niet zo sterk in spullen weggooien of weggeven die je zelf niet meer gebruikt. Alles wordt ergens neergezet, want misschien is het nog wel eens handig.
Je raadt vast al wat dat met ons huis doet. Het staat inmiddels vrij vol. Maar altijd weten ze wel weer ergens een kastje of een hoekje te vinden waar toch nog iets extra’s kan staan. Zij blij, ik iets minder 😊.
Nu hebben we besloten om binnen niet al te lange tijd te gaan verhuizen. Maar ja, ik ben niet van plan om al die spullen, die we al jaren niet meer gebruiken en die eigenlijk gewoon opgeslagen liggen in ons huis, mee te nemen naar het nieuwe huis. Dus zijn we aan het opruimen geslagen.
En je kunt je voorstellen dat dat nog wel een dingetje is.
Hoe ik het nu aanpak is dat ik kast voor kast en ruimte voor ruimte aan het bekijken ben. Per stapel spullen, bekijk ikzelf of samen met de eigenaar (één van mijn kinderen of mijn man) wat we met die stapel gaan doen.
Weggeven, weggooien, opslaan bij mijn schoonmoeder (wat heel lief is dat dat kan, dat geeft nu al ruimte en straks halen we het weer op – de kerstspullen bijvoorbeeld) of in ons huis laten liggen, omdat we het de komende tijd nog nodig hebben.
Ik merk dat dat een goede manier is die voor ons gezin in elk geval werkt. En als we echt twijfelen, dan slaan we het op. Dan kunnen we het straks nog altijd weg doen.
Ik ben ook benieuwd of we al die scharen binnenkort terug vinden die de afgelopen jaren ‘verdwenen’ zijn. Elke jaar kopen we weer 5 nieuwe, en elk jaar zijn ze aan het einde van het jaar weer ‘op’ 😊.
Soms kan het ook heel goed werken om elke dag 5-15 minuten op te ruimen. Het duurt niet lang en je houd toch een opgeruimd huis. Zodat je je spullen ook terug kunt blijven vinden wanneer je ze nodig hebt.
Hoe werkt dat bij jou, kun je me dat laten weten? Ben jij goed in opruimen of houd jij ook van verzamelen? Ik ben benieuwd.
Ben jij ook af en toe beu hoe het nu gaat? En wil je onderzoeken wat voor jou werkt, zodat je ook goed je grenzen aan kunt leren geven en voor jezelf kunt zorgen?
Vraag dan nu jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Zoom.
Vraag hier jouw sessie aan.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Ben jij wel klaar met het gebrek aan controle en overzicht bij veranderingen op je werk? En die vaak aanwezige vermoeidheid en gebrek aan energie? Kun jij hierin wel wat hulp gebruiken? Of kan ik je helpen bij het in gesprek gaan met je leidinggevende?
Vraag nu hier jouw gratis sessie aan!
Geplaatst: 4 mei 2023
Autisme en veranderingen, het is vaak een hele uitdaging om goed om te gaan met veranderingen als je jezelf herkent in (kenmerken van) autisme.
Veranderingen brengen meestal onduidelijkheid, onrust en nieuwe manieren van dingen doen met zich mee. Nadenken over komende veranderingen en omgaan met de nieuwe situatie door veranderingen, kost veel energie en veroorzaakt daardoor vaak vermoeidheid en stress.
Wanneer bijvoorbeeld je functie op je werk verandert, of de indeling van jouw functie binnen een afdeling, ontstaan er allerlei vragen. Daarnaast heb je door veranderingen vaak het gevoel dat je het overzicht en de controle kwijt bent, terwijl dat normaal juist helpt om de balans te houden.
Hoe ga jij om met dit soort veranderingen, wil je me dat laten weten in een reactie?
De volgende dingen kun je uitproberen om weer duidelijkheid en overzicht in je taken te krijgen. Dit zijn voorbeelden van diverse klanten uit mijn praktijk.
Het is normaal om bij veranderende taken op je werk de tijd nodig te hebben om je aan te passen. En om van de nieuwe taken te leren hoe je de moet doen.
Gun jezelf dan ook die ruimte. Krijg je hier een half jaar voor, zorg dan dat je de benodigde stappen inplant. Maar je hoeft er dan natuurlijk niet voor te zorgen dat je binnen 2 maanden alles weet. Dat gaat niet en het is niet nodig.
Maak een schema voor het inwerken en leren. Houd er hierbij rekening mee dat je voor een onderdeel wellicht wat extra tijd nodig hebt, dus plan uitloop in. Check regelmatig waar je staat in dit leertraject, vind je dit lastig, vraag dan of je collega of leidinggevende regelmatig met jou wil kijken wat de voortgang is.
En bespreek eventuele problemen met anderen, zij kunnen vaak met een frisse blik mee kijken en je tips geven waar je zelf nog niet aan gedacht had.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Ben jij wel klaar met het gebrek aan controle en overzicht bij veranderingen op je werk? En die vaak aanwezige vermoeidheid en gebrek aan energie? Kun jij hierin wel wat hulp gebruiken? Of kan ik je helpen bij het in gesprek gaan met je leidinggevende?
Vraag dan nu hier jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Zoom.
Vraag nu jouw sessie hier aan.
Geplaatst: 27 april 2023
Een tijdje geleden heb ik verteld over stress-signalen bij (kenmerken van) autisme. Het is belangrijk dat je jouw eigen stress-signalen herkent, zodat je op tijd bij kunt sturen. Maar hoe zit het nu eigenlijk met stress-oorzaken bij autisme? En wat zijn veel voorkomen stress-oorzaken bij ASS?
Voor iedereen is het anders waar je last van hebt, of je nu autist bent of niet. Het is belangrijk te weten wat de dingen zijn waar jij veel stress van krijgt of die jou veel energie kosten. Wanneer je weet wat die dingen zijn, kun je de voor jou juiste acties nemen.
Maar hoe kun je precies weten waar je last van hebt? Vaak merken mensen met (een vermoeden van) autisme wel dat ze vaak moe zijn en weinig energie hebben, maar hebben ze niet goed door waar dat vandaan komt.
Stress-oorzaken kunnen uit verschillende hoeken komen. Denk dan bijvoorbeeld aan het verwerken van prikkels. Of de dingen waar je op je werk tegenaan loopt. Het kan ook gaan over het maken van planningen of veranderingen in je planning. En communicatie kan ook heel veel stress opleveren, vooral natuurlijk onduidelijke communicatie of gebrek aan communicatie.
Bij prikkels als stress-oorzaak kun je denken aan geluiden zoals een brommende koelkast, licht van flikkerende lampen, geuren van eten en parfums. Maar ook je eigen kleding en hoe je in een stoel zit kunnen allerlei prikkels veroorzaken en daarmee stress.
Stress op het werk komt vaak door een hoge werkdruk, veranderende werkzaamheden of werkomgeving en communicatie. Ook allerlei ongeschreven regels en verwachtingen kunnen op je werk voor behoorlijk wat stress zorgen. Als je dan fijne collega’s hebt die je begrijpen, komt het vaak wel goed. Maar als je je alleen en onbegrepen voelt, kan het werk erg veel stress geven.
Ook het maken van een planning kan veel stress veroorzaken. En natuurlijk geeft het veel stress wanneer jij een mooie planning hebt gemaakt en een ander hier dwars doorheen ‘fietst’ omdat diegene iets anders in gedachten heeft. Te weinig alleen-tijd en te weinig schakeltijd tussen verschillende taken kan ook erg veel stress veroorzaken. Je verliest hierdoor je overzicht en weet niet meer wat je ook al weer wilde of moest doen.
Communicatie is op de werkvloer vaak stress- en probleem-veroorzaker nummer 1. En dat geldt zowel voor werksituaties met mensen met (kenmerken van) autisme als voor neuro-typische mensen. Er komt bij communicatie zo veel kijken, dat het heel makkelijk mis kan gaan. Denk dan aan houding, dubbele agenda, ‘ja’ zeggen en eigenlijk ‘nee’ bedoelen, onuitgesproken verwachtingen, etc. etc.
Herken jij nog niet zo goed waar jou stress en vermoeidheid vandaan komen. Vind jij het moeilijk om je stress op tijd te herkennen en om de voor jou juiste actie te ondernemen? En vind je het moeilijk om stress en vermoeidheid te voorkomen? Ben je er nu wel klaar mee dat het je elke keer overkomt en wil je leren hoe je hier goed mee om kunt gaan?
Vraag dan nu jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Zoom.
Vraag jouw sessie hier aan.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Wil jij ook leren om je stress-signalen en stress-oorzaken op tijd te herkennen? Waardoor je wel kun doen wat je moet doen en nog energie overhoudt voor de dingen die je wilt doen?
Vraag dan nu hier jouw sessie aan.
Geplaatst: 13 april 2023
Vroeger dacht de wetenschap, en ik ook moet ik eerlijk bekennen, dat autisme vooral voorkomt bij kinderen. Nu zien we dat dit anders ligt en krijgen steeds meer volwassenen een late diagnose autisme.
Veel autisme-onderzoek van jaren geleden richtte zich voornamelijk op kinderen en in het bijzonder op jongens. Er werd toen gedacht dat autisme een typisch kinderding was dat bij jongens voorkomt. OK, heel af en toe kreeg een meisje de diagnose. Maar vaak kreeg een meisje, waarvan we nu weten dat het ook een vorm van autisme is, een andere, verkeerde diagnose. Met alle gevolgen van dien.
Op dit moment is er gelukkig steeds meer bekend over autisme en ook over autisme bij meisjes en vrouwen. Vaak uit autisme zich bij meisjes anders dan bij jongens. Waardoor het nog steeds regelmatig gemist wordt. Ook bij diagnose-trajecten bij vrouwen wordt het autisme nog vrij vaak gemist in eerste instantie.
De diagnose bij vrouwen wordt regelmatig gemist bij vrouwen. Dit komt vooral doordat vrouwen zich in hun leven vaak ‘op het eerste oog’ beter hebben aangepast aan wat er van hen verwacht wordt. Ze zijn goed in het kopiëren van sociaal wenselijk gedrag dat ze bij anderen zien.
Hierdoor weten ze zich heel lang ‘goed’ te redden. Ik zeg hier expres ‘op het eerste oog’ en ‘goed’. Voor de buitenwereld lijkt het misschien dat het goed gaat met deze vrouw of dit meisje. Maar in de binnenwereld van de vrouw of het meisje zelf, gaat het eigenlijk helemaal niet goed.
Door steeds maar sociaal wenselijk gedrag te vertonen, brengen ze zichzelf in de problemen. Maar ze weten niet hoe het anders kan. En als er dan niemand uit de buitenwereld in de gaten heeft dat ze sociaal wenselijk gedrag vertonen, worden ze niet op de juiste manier begeleidt en worden de problemen alleen maar groter. En vaak lukt het niet om die sociale dingen helemaal precies goed te doen, waardoor onzekerheid op de loer ligt.
Veel gehoorde klachten van vrouwen met autisme in mijn praktijk als autismecoach zijn bijvoorbeeld:
En ook steeds meer mannen komen er op volwassen leeftijd achter dat ze autisme hebben. Vaak zijn ook zij al jaren vastgelopen, hebben meerdere burnouts achter de rug en zijn bijvoorbeeld hun sociale contacten verloren.
Een volgende keer vertel ik je meer over hoe het komt dat steeds meer mensen vastlopen en een diagnose autisme krijgen.
Neem ook eens een kijkje op de site van Annelies Spek. Zij heeft zich gespecialiseerd in autisme bij volwassenen en ook specifiek bij vrouwen.
Heb jij in het verleden ook sociaal wenselijk gedrag vertoond? En enorm over je grenzen heen gegaan? Voel je je moe en ben je er klaar mee om jezelf steeds maar aan te passen? Wil je leren hoe je goed met je autisme om kunt gaan, op een manier die bij jou past?
Maak dan nu een vrijblijvende afspraak voor een gratis ont-stress sessie. We houden de sessie in mijn praktijk in Best of online. De sessie duurt ongeveer een half uur en we bespreken waar jij tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen.
Meld je nu hier aan voor jouw ont-stress sessie.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals mijn traject Rust en balans op je werk?
Wil jij ook leren om je je tijd en energie zo te verdelen, zodat jij de voor jou juiste dingen kunt doen? Zodat je niet meer steeds doet wat anderen van je willen of verwachten? Maar zodat je de dingen kunt doen die jij belangrijk vindt? Zodat je ook van die vermoeidheid af komt? En je aan het einde een voldaan gevoel hebt over je werkdag?
Meld je nu hier aan voor jouw gratis ont-stress sessie.
Geplaatst: 23 maart 2023
Een tijd geleden sprak ik Claudia in mijn praktijk. Ze vertelde me dat ze altijd zo’n last heeft van een vol hoofd. En dat ze echt niet weet hoe ze haar hoofd weer leeg, of in elk geval rustig, kan krijgen. Ze heeft echt al van alles geprobeerd, maar het lukt maar niet om haar hoofd weer een beetje rustig te krijgen. Een vol hoofd bij autisme, helaas komt het vaak voor.
Het volle hoofd van Claudia ontstaat door alle dingen waar ze aan moet denken, wat ze allemaal moet doen en alle prikkels die ondertussen steeds haar hoofd weer binnen komen. Herken jij dat ook bij jezelf?
Helaas is het niet alleen Claudia die last heeft van een vol hoofd. Heel veel mensen met (kenmerken van) autisme die ik spreek, geven aan dat ze een vol hoofd hebben. Dat ze de rust maar niet kunnen vinden om orde en overzicht in hun hoofd te krijgen. En vaak weten ze ook niet waar te beginnen.
Vorig jaar heb ik de opleiding Brainblocks gevolgd. Wat een mooie tool om met bijvoorbeeld zo’n vol hoofd aan de slag te gaan. Bij Brainblocks werk je met een plaat van een hoofd of een lichaam, waarbij je met gekleurde blokjes de situatie in je hoofd uitbeeldt.
Door het volle hoofd in een beeld uit te drukken, wordt het inzichtelijk. En wanneer iets inzichtelijk is, dan kun je er ook iets mee doen. En in het geval van een vol hoofd, kun je met dat beeld dus gaan werken aan het leeg maken van het hoofd. Je kunt dan overzicht aanbrengen, waardoor je rust, orde en overzicht creëert.
Ben jij nu ook op zoek naar manieren om je volle hoofd op te ruimen, zodat je rust, orde en overzicht krijgt? Kijk dan eens naar de onderstaande tips en probeer ze uit.
Beantwoord voor jezelf de onderstaande vragen. Doe dit op een moment dat je weer rustig bent, dus niet op het moment van een echt vol hoofd. Dan werkt volgens mij alleen rust. Kijk naar onderstaande vragen op een rustig moment na de situatie die zorgt voor een vol hoofd. Leer er van voor een volgende keer.
Hopelijk krijg ook jij hiermee ook een opgeruimd hoofd.
Succes met het krijgen van rust, orde en overzicht in je hoofd!
Ben jij ook op zoek naar rust, orde en overzicht in je hoofd? En vind je het lastig om dit zelf te doen?
Maak dan nu een vrijblijvende afspraak voor een gratis ont-stress sessie. We houden de sessie in mijn praktijk in Best of online. De sessie duurt ongeveer een half uur en we bespreken waar jij tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen.
Meld je nu hier aan voor jouw ont-stress sessie.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Wil jij ook leren om je je tijd en energie zo te verdelen, zodat jij de voor jou juiste dingen kunt doen? Zodat je niet meer steeds doet wat anderen van je willen of verwachten? Maar zodat je de dingen kunt doen die jij belangrijk vindt? Zodat je ook van die vermoeidheid af komt?
Meld je nu hier aan voor jouw gratis ont-stress sessie.
Geplaatst: 9 maart 2023
Recent ontving ik een mail van een vrouw die mij sinds ongeveer een jaar volgt. Ik noem haar voor nu Anke. Anke schrijft dat ze met haar eigen kenmerken van autisme en het autisme van haar dochter van 5 tegen allerlei dingen aanloopt in het leven. Ze vertelt ook over de positieve kanten van autisme.
En soms ervaart ze het leven als lastig, iets wat jij zelf ook zult herkennen verwacht ik. Zowel op haar werk als in haar privéleven loopt ze tegen dingen aan. Anke vertelt dat ze last heeft of heeft gehad van burn-out en depressie. Maar ook heeft ze regelmatig een vol hoofd, slaapproblemen, last van drukte en bijvoorbeeld moeite met het goed doorkomen van de feestdagen.
Anke herkent echter ook de positieve kanten van autisme. En gelukkig zijn die er ook. Soms zijn ze lastig te herkennen, omdat je tegen zoveel problemen aanloopt. Maar als je goed kijkt, kun je ze zien. En als je ze eenmaal ziet, dan kun je er ook van genieten.
Ze vroeg me daarom of ik ook over de positieve kanten van autisme schrijf. Nu heb ik het gevoel dat ik dat regelmatig wel doe in mijn berichten, maar ik wil er nu even echt de focus op leggen.
En houd daarbij wel in je achterhoofd dat iedereen anders is, dus wat de één als positief ervaart, hoeft voor de ander zo niet te voelen. Ik kan natuurlijk ook niet alle positieve kanten van elke persoon met (kenmerken van) autisme benoemen. En niet elke eigenschap geldt voor iedereen met autisme.
Ik benoem een aantal positieve kanten van autisme, die ik in mijn praktijk en in mijn privéleven tegen kom. Dit artikel is natuurlijk niet volledig, het beschrijft alleen mijn visie. In het boek ‘Abnormaal goed’ van Peter Ampe en Emily Rammant lees je ook over de positieve kanten van onder andere autisme en ADHD.
Ik merk dat veel mensen met (kenmerken van) autisme eerlijk zijn. Ze zeggen vaak wat ze vinden. En dan kunnen anderen wel vinden dat het niet goed gebracht wordt, maar wat mij betreft is eerlijk zijn altijd nog beter dan er omheen draaien en de waarheid verbloemen.
Als jij het idee hebt dat mensen met (kenmerken van) autisme niet eerlijk zijn, kijk dan ook eens naar wat er gevraagd wordt.
Ik sprak een paar weken geleden een meisje van 12. Ze vertelde dat ze vaak de schuld krijgt van het opeten van ‘alle koekjes’. Ze ontkent dit en dan wordt er gezegd dat ze liegt. Maar, zegt ze, er waren al koekjes uit het pak en ik heb er nog 2 in laten zitten. Dat ze de 13 andere koekjes wel op heeft ontkent ze niet, maar ze ontkent wel dat ze ‘alle koekjes’ op heeft, want dat is niet waar.
Veel mensen met (kenmerken van) autisme willen het graag goed doen. En dan kan het gaan over hun werk, en ook over de dingen in hun privéleven. Ze zijn vaak op zoek naar een manier om er bij te horen, om het goed te doen, om te doen wat van hen verwacht wordt.
Maar ja, hoe weet je nu precies wat goed is, als er een onduidelijke taakverdeling is? Of als die ander jou gemengde signalen geeft, hij zegt dat het goed is, maar je merkt aan alles dat er ergens iets niet klopt.
Wat kan helpen is extra informatie vragen. En gaat het over terugkerende zaken, noteer dan die extra informatie, in een apart schrift of boekje. Indien het ook voor de volgende keer weer geldt, hoef je het niet nog een keer te vragen.
Vroeger dachten ze dat mensen met autisme geen gevoel hadden. Nou, in mijn praktijk en thuissituatie ervaar ik dat zeker anders.
Mensen met (kenmerken van) autisme hebben vaak juist heel veel gevoel. Ze zijn super gevoelig voor sfeer, voelen aan wanneer de ander gemengde signalen geeft (zoals ik hierboven beschrijf) en voelen natuurlijk heel veel van de wereld om hen heen. Daar zit ook een stukje van het probleem, ze voelen zo veel, dat het lastig is om daar goed wijs uit te worden.
Mensen met (kenmerken van) autisme voelen niet altijd de aansluiting bij de rest van de wereld. Terwijl ze voor hun gevoel hetzelfde doen als anderen, horen ze er toch net niet bij, of doen ze toch net het verkeerde. Dat helpt natuurlijk niet om op jezelf en je gevoel te leren vertrouwen. Terwijl ze het zo goed aanvoelen vaak, dat er iets niet klopt, of dat iemand niet eerlijk is.
Dit zijn natuurlijk maar een paar onderwerpen van de positieve kanten van autisme. Ik kan er nog veel meer noemen die ik zie bij mensen in mijn praktijk en in mijn privéleven, zoals:
Heb jij, net als Anke die mij mailde (zie bovenaan), ook last van je (kenmerken van) autisme? Zie je ook wel de positieve dingen, maar ervaar je ook problemen? En ben jij ook op zoek naar een manier om goed inzicht te krijgen in jouw autisme?
Maak dan nu een vrijblijvende afspraak voor een gratis ont-stress sessie. We houden de sessie in mijn praktijk in Best of online. De sessie duurt ongeveer een half uur en we bespreken waar jij tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen.
Meld je nu hier aan voor jouw ont-stress sessie.
Wist je trouwens dat werkgevers vaak een potje hebben voor medewerkers dat gebruikt kan worden voor persoonlijke coaching en trajecten zoals Rust en balans op je werk?
Wil jij ook leren om je je tijd en energie zo te verdelen, zodat jij de voor jou juiste dingen kunt doen? Zodat je niet meer steeds doet wat anderen van je willen of verwachten? Maar zodat je de dingen kunt doen die jij belangrijk vindt? Zodat je ook van die vermoeidheid af komt?
Meld je nu hier aan voor jouw gratis ont-stress sessie.
Geplaatst: 1 september 2022
Gevoeligheid voor prikkels. Het is vaak een groot thema voor mensen met (kenmerken van) autisme.
Je kunt hierin twee varianten onderscheiden, overgevoelig of ondergevoelig.
Bij mensen met (kenmerken van) autisme die overgevoelig zijn voor prikkels, komen één of meerdere prikkels harder binnen dan bij mensen zonder (kernmerken van) autisme. Denk hierbij aan bijvoorbeeld geluiden, aanrakingen (ook van kleding bijvoorbeeld), geuren, beelden en pijn.
De prikkels komen heel heftig binnen en je kunt er niet omheen. Je hebt bijvoorbeeld heel veel last van een labeltje in je kleding, een radio in de auto, het gepraat van je collega’s om je heen of de parfum van een vriendin.
Jesse uit mijn praktijk was vroeger heel gevoelig. Hij heeft een diagnose autisme. Pijn deed was bij hem veel erger dan bij andere kinderen. En ook bepaalde stoffen en labels vond hij maar vervelend. Nu hij studeert, is hij minder gevoelig geworden voor pijn, maar de stoffen kriebelen nog steeds heel snel.
Hij is ook gevoelig voor voedingstoffen. Hij is voor verschillende dingen allergisch. Gelukkig weet hij inmiddels hoe hij daar op een goede manier mee om kan gaan en heeft hij er daardoor minder last van.
Mensen met (een vermoeden van) autisme zijn, in tegenstelling tot wat ze vroeger dachten, vaak heel gevoelig voor energie en sfeer. Ze voelen aan wanneer anderen dingen verzwijgen of vrolijk doen in plaats van vertellen dat ze ergens mee zitten. Dit geeft onduidelijkheid en stress, wat ze voelen klopt dan niet met wat die ander bijvoorbeeld zegt.
Jesse heeft zijn gevoeligheid voor energie en sfeer van andere mensen en ruimtes hij nog steeds. Vroeger had hij daar echt veel last van. Maar door hier tijdens mijn begeleiding regelmatig aandacht aan te geven, kan hij op dit moment goed bij zichzelf blijven en daardoor heeft hij minder last van energieën en sferen van anderen.
Zo gevoelig als Jesse was een aantal jaren geleden, zo ondergevoelig was Koen. Koen heeft een diagnose autisme. Vooral als je het over pijn hebt. Als Koen vroeger viel, dan veegde hij een keer over de plek die hij gestoten had en ging hij verder met spelen. Andere gevoeligheden zoals stoffen, labels, voeding en energieën heeft hij wel, net als Jesse. Maar weer net op een andere manier. Zo is iedereen met (een vermoeden van) autisme anders natuurlijk.
Het lijkt misschien best wel makkelijk, als je minder last van pijn hebt. Maar ook daar zitten nadelen aan verbonden.
Als Koen zich gestoten had, en dat deed hij nogal vaak want hij klom overal op en probeerde alles uit, was het voor zijn moeder niet echt goed in te schatten of hij zich pijn had gedaan. Hij zette zich er zelf heel makkelijk overheen. Waardoor het soms zo was dat hij zich wel degelijk hard gestoten had en er bijvoorbeeld even gekoeld moest worden. Maar dat dit voor de mensen om hem heen niet duidelijk was.
Nu is hij ouder en begint hij grenzen van zijn lichaam beter aan te voelen. Op dit moment loopt hij er soms tegenaan dat hij het wel voelt, maar niet op de juiste manier weet aan te geven. Ik zal je een voorbeeldje geven.
Als een arts vraagt of hij pijn heeft aan zijn voeten, die vrij vaak klachten geven, denkt Koen dat de arts vraagt of hij nu pijn heeft. Hij geeft dan als antwoord vaak ‘nee’. Terwijl hij de volgende dag op school eigenlijk niet van het ene naar het andere gebouw kan lopen als hij ook al gym gehad heeft, omdat zijn voeten zo’n pijn doen.
Dat heeft natuurlijk minder met het voelen van prikkels te maken, maar meer met het interpreteren en begrijpen van wat er gevraagd wordt. Hij neemt de vraag heel letterlijk. En dat is weer een ander verhaal dat ook met autisme te maken kan hebben.
Zo zie je maar dat sommige gevoeligheden meer blijvend zijn (in het geval van Jesse en Koen tenminste) en met andere gevoeligheden kun je mee om leren gaan, waardoor je er minder last van hebt.
Overgevoelig en ondergevoelig bij autisme. Hoe werkt dit voor jou?
In mijn begeleiding vind ik het belangrijk dat je inzicht krijgt in wat voor jou geldt en wat jij er mee wilt en kunt doen. Dan kun je sommige prikkels vermijden, andere prikkels leer je mee om te gaan en er blijven wellicht nog wat prikkels over waar je nog steeds last van hebt.
Je kunt dan wat lastige prikkels wegwerken. En dat kan je een hoop stress en energieverlies schelen gedurende een dag.
Hoe zit het bij jou? Hoe zit het met jouw prikkelverwerking? Ben jij overgevoelig of juist ondergevoelig? Of verschilt dit per onderwerp?
Vind jij het lastig om inzicht te krijgen in de prikkels waar jij last van hebt? Weet je van welke prikkels je meer last hebt en waarvan het fijn zou zijn om die te vermijden of te verminderen als dat kan? Of wil je er meer over leren?
Als je er meer over wilt leren, maak dan een afspraak voor een ont-stress sessie.
Geplaatst: 14 juli 2022
en daar kan ik niet tegen
Als ik de weerberichten voor de komende tijd lees, dan word ik niet blij. Ze hebben het over temperaturen van 35 °C volgende week! Het wordt dus echt warm.
Ik heb het normaal bijna nooit koud en ik loop in de winter ook vaak in een shirt met korte mouwen rond. Je kunt je wellicht voorstellen dat ik niet blij word van temperaturen boven de 25 °C, laat staan 35 °C.
Voor mij is zo’n hoge temperatuur echt een prikkel waar ik niet zo goed mee om kan gaan. Het beïnvloedt alles wat ik wel en niet doe op zo’n dag, herken jij dat zelf ook?
Natuurlijk heeft de temperatuur effect op wat ik aan trek. Maar als je al vaak in shirts met korte mouwen rond loopt, kun je al vrij snel niet minder aan doen. Je bent ten slotte niet op het strand. Niet dat ik in de zomer op een strand te vinden ben, maar OK. Dat komt door de warmte en het feit dat ik snel verbrand.
Wat trek je dan aan, vraag je je misschien af. Ik doe een broek aan die lekker zit en een hemdje. Daar overheen trek ik een shirt met korte mouwen aan dat gemaakt is van een lekker dun stofje. Ik ga vooral voor comfort, doe ik trouwens ook in de winter 😊.
Ik vind het ook fijn om altijd sokken aan te hebben in mijn schoenen, dus ik trek gewoon fijne katoenen sokken aan en desnoods trek ik mijn schoenen uit als het echt te warm wordt.
Voor mij helpt het om tijdens warme dagen goed te drinken. Ik drink dan vooral thee in de vroege ochtend, tot ongeveer 10.00-11.00 uur. Daarna ga ik over op water. Gewoon kraanwater, niet te koud. Te koud voelt niet goed in mijn buik, dus dat doe ik niet.
Eten doe ik duidelijk minder op warme dagen. Ik probeer dan wel wat extra groeten en fruit te eten, zodat ik toch genoeg vitaminen binnen krijg. Maar echt warm eten zoals ik normaal doe, dat lukt op dit soort dagen niet. Vaak eet ik een stuk minder.
Op die warme dagen probeer ik ook niet te veel te moeten. Als ik op zo’n dag werk, dan ga ik naar de locatie en blijf ik daar binnen. Ik loop niet steeds naar buiten en weer naar binnen, dat voelt voor mij niet lekker.
Ben ik op zo’n hete dag vrij, dan doe ik de gordijnen en het rolluik lekker dicht en ga ik iets doen wat op mijn gemak binnen kan. Een boek lezen, een blog schrijven, een nieuw spel uitproberen, een film kijken, de foto’s op mijn telefoon uitzoeken, ik heb altijd wel iets te doen.
Probeer je op hete dagen niet te druk te maken. Zet jezelf een standje lager en relax. Op die manier ben je het liefste voor jezelf en kom je de hete dag(en) goed door.
Hoe ga jij om met warm weer, kun jij er goed tegen? Of is het je ook snel te warm? Wil je het me laten weten in een reactie?
Loop jij tegen dingen aan op je werk waar je last van hebt? De planning en organisatie van je werk of de omgang met je collega’s en leidinggevende? En kun je daar wel wat hulp bij gebruiken?
Vraag dan nu jouw gratis ont-stress sessie aan! In deze ont-stress sessie bespreken we waar je tegenaan loopt en hoe ik je daarbij kan helpen. Jouw ont-stress sessie van ongeveer 30 minuten houden we in mijn praktijk of via Teams.
Vraag jouw sessie hier aan.